Pies zjada dziwne rzeczy, czyli syndrom Pica i łaknienie spaczone. Czy Twój pies zjada niejadalne przedmioty? Skarpetki, zabawki, drewno, kamienie? Jeśli tak to warto dowiedzieć się czym jest zespół łaknienia spaczonego, nazywany również syndromem Pica.
Wielu opiekunów zauważa, że ich psy zjadają dziwne rzeczy i na pewno jest to zachowanie niepokojące. Oczywiście czasami przyczyny są inne i nie zawsze mówimy o zespole spaczonego łaknienia. Warto jednak wiedzieć czym syndrom Pica jest, aby mieć świadomość występowania tego typu zaburzenia. Czasami lekceważymy niektóre objawy, a niestety okazuje się, że nasz pies potrzebuje pomocy.
W dzisiejszym artykule postaram się wyjaśnić czym jest łaknienie spaczone i jakie są możliwości pomocy swojemu psu.
Czym jest syndrom Pica?
Pica to zaburzenie psychiczne, zaliczane do zaburzeń odżywiania. Charakteryzuje się właśnie spożywaniem przez chorego rzeczy normalnie niejadalnych, gdzie zjadanie ich nie spełnia żadnej funkcji. Warto o tym pamiętać, bo przykładowo zjadanie odchodów (koprofagia), trawy lub węgla może mieć jakąś funkcję, nawet jeśli jej nie dostrzegamy. Na przykład pies próbuje sobie pomóc z problemami żołądkowymi.
Warto pamiętać, że również u ludzi to zaburzenie występuje i w tym przypadku przewiduje się następujące kryteria diagnostyczne zgodnie z DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders):
A. Utrwalone spożywanie niejadalnych substancji przez okres co najmniej 1 miesiąca.
B. Spożywanie niejadalnych substancji jest niewłaściwe dla danego wieku rozwojowego.
C. Opisane zachowanie związane z odżywaniem się nie jest częścią praktyki rozpowszechnionej w danym kręgu kulturowym ani nie ma poparcia społecznego.
D. Jeśli zachowanie związane z odżywianiem się występuje wyłącznie w przebiegu innego zaburzenia psychicznego (np. niepełnosprawności intelektualnej [Zaburzenia rozwoju intelektualnego], zaburzenia należącego do spektrum autyzmu, schizofrenii) lub stanu ogólnomedycznego (w tym ciąży), jest wystarczająco poważne, by stać się przedmiotem zainteresowania klinicznego.
U zwierząt oczywiście wygląda to trochę inaczej i głównie patrzymy na punkt A oraz B, a w C bierzemy pod uwagę nie krąg kulturowy, a raczej gatunek zwierzęcia. Dodatkowo zawsze warto pamiętać, że występowanie zjadania niejadalnych rzeczy musi być realizowane w sposób świadomy, czyli nie może być przypadkowe. Jeśli nasz pies ukradł przysmaki w opakowaniu i podczas ich zjadania połknął również folię to jest to zdarzenie przypadkowe.
Dodatkowo zgodnie z ICD-10 zakłada się również element pewnej trwałości zachowania. Brakuje tego w DSM-5, a myślę, że również warto o tym wiedzieć.
A. Utrwalone lub powtarzające się co najmniej dwukrotnie w tygodniu zjadanie substancji niespożywczych (niejadalnych).
Chociaż tutaj warto również wziąć pod uwagę, że psy to nie ludzie i tutaj kryteria tej trwałości prawdopodobnie powinny być inne. Pies ma mniejszy dostęp do przedmiotów niż człowiek, więc czasami możemy tej trwałości zachowania nie zauważyć. Opiekun często jak widzi, że pies zjada coś dziwnego to zaczyna bardziej obserwować otoczenie i chować rzecz, które pies mógłby zjeść.
Zespół łaknienia spaczonego u psa – kiedy brać pod uwagę?
Syndrom Pica możemy więc brać pod uwagę, jeśli nasz pies przez okres miesiąca kilkakrotnie kilkakrotnie zjadł przedmiot niejadalny, którego zjedzenie nie ma żadnej funkcji (odżywczej, przetrwania, łagodzącej) i zrobił to celowo, a nie przypadkiem.
Przykładowo syndrom Pica możemy podejrzewać, jeśli nasz pies połyka całą zabawkę, ubrania, ziemię, kawałki drewna. Łaknienie spaczone łączony jest ze stanem psychicznym psa i ma kontekst kompulsywny. Często pies zjada przedmioty w celu uspokojenia się lub zniwelowania strachu. Zaburzenie nie jest jednak jeszcze całkowicie zbadane, szczególnie u psów. Mamy pewne teorie jaka jest przyczyna powstawania tego zaburzenia i możemy je powiązać z różnymi innymi elementami, zarówno zdrowia psychicznego jak i fizycznego.
Na pewno nie warto bagatelizować takiego zachowania psa, ponieważ jest to dość poważne zaburzenie sugerujące o stosunkowo dużych problemach przyczynowych.
Pies zjada dziwne rzeczy – przyczyny
Przyczyny zjadania dziwnych rzeczy i syndromu Pica możemy podzielić na dwie kategorie: psychiczne i fizyczne. Zaburzenie jest bardzo niejednorodne i przykładowo u ludzi wyróżniamy nawet podgrupy jak pagofagia, czyli zjadania lodu lub ksylofagię, czyli zjadanie papieru. Dodatkowo syndrom Pica czasami definiuje się również jako niezwykły głód, zarówno na rzeczy jadalne jak i niejadalne.
Jak widać zespół łaknienia spaczonego jest trudny do określenia. Czasami zjadanie ma formę uspokajania głodu, ale często również określane jest jako zachowanie kompulsywne, które mają na celu rozładować napięcie.
Przyczyny psychiczne:
- stany lękowe o dużym natężeniu
- depresja
- deprawacja stymulacji
- nadmierna stymulacja
- przewlekła nuda
- frustracja
- restrykcyjne metody szkoleniowe
- brak kontaktu z ludźmi lub rzadziej z psami
Przyczyny fizyczne:
- zapalenie jelit
- zgada
- ogólne choroby układu pokarmowego
- choroby wątroby lub trzustki
- pasożyty wewnętrzne
- zaburzenia neurologiczne
- niedożywienie
Jak widać przyczyn jest całkiem sporo i mają różne podłoża. Przykładowo pies miał drastyczną sytuację żywieniową (np: pies porzucony, głodzony), a to spowodowało wystąpienie zaburzenia odżywiania, gdzie zjadane są nawet rzeczy niejadalne. Z drugiej strony pies z bardzo małą ilością aktywności, w ubogim w bodźce środowisku może zacząć zjadać dziwne przedmiotu kompulsywnie w celu osiągnięcia ulgi.
Oczywiście również stan zdrowotny nie jest bez znaczenia i choroby somatyczne również mogą brać udział w powstawaniu takiego zaburzenia. Naturalnie stan psychiczny i fizyczny mogą się łączyć przyczynowo – nawarstwienie się wielu problemów tym bardziej sprzyja powstawaniu zaburzenia.
Syndrom Pica u psa – jak sobie poradzić?
Radzenie sobie z zespołem łaknienia spaczonego nie jest łatwe, szczególnie, że diagnostyka jest utrudniona. Brak również możliwości realizacji wywiadu z chorym w celu uzyskania większej świadomości stanu psychicznego. Na pewno pierwszym krokiem jest uświadomienie sobie, że syndrom Pica istnieje i zjadanie rzeczy niejadalnych nie jest czymś normalny, co można zignorować.
Następnym krokiem powinno być skonsultowanie sytuacji z weterynarzem oraz behawiorystą. Weterynarz powinien pomóc w wykryciu potencjalnych chorób, które mogłyby sprzyjać lub bezpośrednio powodować zaburzenie. Przykładowo u ludzi dopatruje się przyczyny w niedoborach soli mineralnych, zwłaszcza żelaza czy cynku, ale też wapnia i witamin: tiaminy, niacyny, innych witamin z grupy B czy kwasu askorbinowego.
Behawiorysta z drugiej strony pomoże nam w określeniu obecnego stanu psychicznego naszego psa i tu również uświadomi nam potencjalne przyczyny problemu. Jak widać nie ma prostego rozwiązania i wszystko zależy od wyników wywiadu behawioralnego i weterynaryjnego.
Metody radzenia sobie z problemem następnie można uprościć do eliminacji potencjalnych przyczyn. Jeśli rozważamy przyczyny chorobowe to ich rozwiązanie może rozwiązać problem lub go zmniejszyć. Tak samo problemy behawioralne i psychiczne.
Na przykład jeśli uświadomimy sobie, że nasz pies ma bardzo ubogie otoczenie w bodźce to wzbogacenie środowiska może być skutecznym elementem terapii zaburzenia. Tak samo jak pomoc w radzeniu sobie ze strachem, a nawet leki stosowane w terapii lęku, jeśli w przyczynach dopatrujemy się właśnie zaburzeń lękowych.
Metody radzenia sobie z zaburzeniem odżywiania u psa są zależne od przyczyn oraz powiązanych chorób fizycznych i problemów behawioralnych. Nie ma niestety jednej metody i trzeba zawsze oprzeć ją o całościowe spojrzenie na stan naszego psa.
Jeśli interesują Cię inne specyficzne zaburzenia u psa, na przykład co może oznaczać dziwne drżenie głowy to zapraszam do artykułu o idiopatycznym drżeniu głowy. Im większa świadomość opiekunów na temat niepokojących zachowań u psa tym lepiej. Wtedy możemy szybciej wyłapać takie problemy i lepiej reagować.
Pies zjada dziwne rzeczy – czy to Pica?
O syndromie Pica u psów niewiele się mówi, nie ma również wielu artykułów, które mogłyby nam pomóc. Utrudnienia leżą na pewno w braku możliwości rozmowy z psem w celu uzyskania jasnego obrazu stanu psychicznego. Również diagnostyka zdrowotna nie jest łatwa, szczególnie jeśli nie ma żadnych widocznych objawów. Często nie powiązujemy zjadania niejadalnych przedmiotów przez psa z problemami zdrowotnymi.
Pies zjada dziwne rzeczy, co możemy z tym zrobić? Na pewno najważniejsze jest przede wszystkim zauważenie problemu, a do tego konieczna jest świadoma obserwacja psa i jego zachowań. Czasami opiekunowie w ogóle nie zauważają zjadania niejadalnych rzeczy (np: pies robi to wyłącznie pod nieobecność opiekunów lub nie zauważamy zginięcia danego przedmiotu, a pies potrafi zjeść go naprawdę szybko!). Po zaobserwowaniu problemu i uświadomieniu sobie możliwości zaburzenia pozostaje nam spojrzenie na psa holistycznie zarówno w sferze fizycznej jak i psychicznej oraz próba zapewnienia psu optymalnej pomocy.
Kluczowe jest również rozpoznanie potencjalnych przyczyn, które mogłyby wpłynąć na pojawienie się tego zaburzenia odżywiania u psów. Inaczej będziemy postępować z psem adoptowanym ze schroniska, gdzie podłoże może być związane z głodzeniem i traumami. Inaczej będzie wyglądał program terapii behawioralnej u młodego psa, u którego podejrzewamy przyczyny w ubogim w bodźce i aktywności środowisku. Jeszcze inaczej przy występujących (lub współistniejących) chorobach fizycznych.
Jeśli masz starszego psiaka to zapraszam również do przeczytania artykułu o psiej starości. Nawet jak Twój pies jest jeszcze młody to i tak polecam, bo ta wiedza na pewno się przyda.
